Học trực tuyến là xu hướng tương lai của giáo dục
Học trực tuyến là xu hướng tương lai của giáo dục.

Tôi nhận được email trong đó người viết hỏi: "Liệu robots có thể thay thế thầy giáo được không? Có thể dạy học được không? Tôi đã lớn tuổi liệu có thể còn học được không?

Trả lời: Tôi chưa biết gì về việc robots dạy học hay có thể thay thế thầy giáo. Tuy nhiên quan niệm của tôi là việc học không bao giờ chấm dứt. Bất cứ ai, ở tuổi nào cũng có thể học được, và học bất cứ gì bạn muốn. Riêng tôi đã gần 70s nhưng vẫn còn đi học. Tôi đang tham dự khóa học online tại edx để cập nhật kĩ năng của mình. Hiện nay đã có rất nhiều chương trình đào tạo mở ra cho tất cả mọi người, từ trẻ em bậc tiểu học, đến người lớn trên 70 mà vẫn có thể tự học, tự phát triển kĩ năng vào những lĩnh vực mà họ quan tâm trong Chương trình đào tạo mở ra cho đại chúng" (Massive Open Online Courses hay MOOCs) mà tôi tin sẽ tạo ra nhiều thay đổi trong giáo dục và đào tạo khắp thế giới.

Với một số người, Môn học trực tuyến mở cho đại chúng – Massive Open Online Courses (MOOCs) là cuộc “cách mạng vĩ đại” trong hệ thống giáo dục, có thế phá vỡ hệ thống giáo dục truyền thống.

Mặc dầu các môn học trực tuyến đã có từ nhiều năm trước nhưng tới năm 2011 khi Sebastian Thrun và Peter Norvig của Stanford University bắt đầu giảng dạy môn “Trí tuệ nhân tạo” trực tuyến với 160,000 sinh viên ghi danh, toàn thể hệ thống giáo dục Mĩ và khắp nước thế giới bị rung chuyển.

Khởi đầu có một tin nhắn lan truyền khắp các mạng Internet rằng Google cần công nhân có kĩ năng “Trí tuệ nhân tạo” nhưng không tìm đủ người nên Google sẽ thuê sinh viên hoàn thành môn học trực tuyến này. Sau đó chính Google xác nhận rằng nó đã tài trợ cho môn học trực tuyến (MOOCs) dựa trên nhu cầu của công ti này, hơn nữa Peter Norvig là giám đốc nghiên cứu của Google, và Sebatian Thrun chịu trách nhiệm cho GoogleX, nơi sáng tạo ra xe tự lái và Kính Google. Khi hai giáo sư Stanford này làm việc cho Google tạo ra môn học trực tuyến, họ lôi kéo được một số rất đông sinh viên khắp thế giới chú ý đến MOOCs và mở đầu một kỷ nguyên mới, với một hệ thống giáo dục hoàn toàn mới, cung cấp đào tạo cho toàn thế giới. Thuật ngữ “Trực tuyến cho quần chúng” được tạo ra khi các giáo sư Harvard bắt đầu đưa các môn học của họ trực tuyến lên Internet với hàng nghìn sinh viên ghi danh; phong trào MOOC bùng nổ và bắt đầu cuộc cách mạng giáo dục.

Các khóa học lập trình tại TechMaster hiện cũng đang áp dụng mô hình đào tạo trực tuyến kết hợp với hình thức dạy học kiểu truyền thống.

Vì MOOC mở cho tất cả mọi người mà không ai phải trả tiền học, nó hấp dẫn hàng triệu sinh viên khắp nơi trên thế giới. Dự lớp có thể là sinh viên đại học, học sinh trung học, các thầy đại học, cũng như người đang làm việc muốn học các kĩ năng mới. Khi nhiều sinh viên nhiệt tình với cách tiếp cận về “Giáo dục dành cho tất cả”, những người lãnh đạo giáo dục truyền thống bắt đầu lo lắng về “chương trình giáo dục tốt nhất” được dạy bởi “các giáo sư giỏi nhất” từ các “đại học hàng đầu” mà không tính tiền. Có nhiều tranh luận về cách tiếp cận MOOC, một số người thích và một số ghét nhưng mọi người đều đồng ý rằng MOOC sẽ tạo ra nhiều thay đổi rất lớn cho hệ thống giáo dục đương thời.

Hiện thời MOOC không cấp bằng trong khi các đại học truyền thống cấp bằng đại học nhưng vấn đề là việc gì sẽ xảy ra nếu trong tương lai khi MOOC có thể cấp bằng? Điều gì sẽ xảy ra nếu MOOC cung cấp các kĩ năng mà công nghiệp cần và cấp bằng? Một nhà phân tích giáo dục than: “Nếu điều đó xảy ra, hàng trăm hay hàng ngàn đại học truyền thống sẽ phải đóng cửa và phần thắng sẽ xảy ra cho công nghiệp và sinh viên.” Ông ấy dự báo: “Trong trường hợp đó, các đại học sẽ phá sản khi chẳng còn ai đi học ở đại học truyền thống mà hầu hết sẽ đi học MOOC. Sẽ có thất nghiệp lớn trong các giáo sư đại học vì họ không có khả năng cạnh tranh với các đại học hàng đầu, nơi có thể dạy hàng trăm nghìn sinh viên.”

Các trường đại học truyền thống sẽ bị thiếu vắng sinh viên
Các trường đại học truyền thống sẽ rơi vào tình trạng thiếu hụt sinh viên.

Một nhà phân tích giáo dục tranh cãi: “Hiện thời phần lớn các môn học MOOC đều dạy bằng tiếng Anh điều sẽ chỉ có lợi một thiểu số sinh viên biết tiếng Anh hay các quốc gia nói tiếng Anh mà thôi. Đa số những sinh viên không biết tiếng Anh hãy các quốc gia không nói tiếng Anh vẫn duy trì được các đại học sử dụng ngôn ngữ địa phương. Các đại học truyền thống vẫn tồn tại được thì đâu có gì phải lo lắng quá.”

Nhà phân tích khác đồng ý: “Vấn đề mà hệ thống giáo dục truyền thống hiện nay phải đương đầu rất phức tạp. Không sửa chữa dễ dàng đâu. Làm sao thay đổi được một hệ thống đã tồn tại cả ngàn năm? Làm sao thay đổi được tư duy đã có hàng trăm năm? Làm sao thay đổi được những nền văn hóa đã bám rễ từ bao lâu nay được? Làm sao thay đổi cách giảng dạy? Làm sao thay đổi các thầy giáo? Việc cho các môn trực tuyến đáp ứng nhu cầu công nghiệp chỉ là giải pháp tạm thời nhưng nó không giải quyết vấn đề. Mục đích của giáo dục không phải là về kĩ năng mà là về phát triển người có tri thức, trách nhiệm và trưởng thành trong đó MOOC không thể giải quyết được.”

Một nhà phân tích giáo dục dự báo: “Ngày nay MOOC sẽ cạnh tranh với nhiều đại học trực tuyến. Trong tương lai gần một số lớn các đại học trực tuyến sẽ bị loại bỏ vì tại sao trả tiền học trực tuyến khi bạn có thể có được giáo dục trực tuyến được dạy bởi các giáo sư hàng đầu từ các trường hàng đầu mà không phải trả gì? Chỉ khi nào đa số những đại học trực tuyến này mất đi rồi, thì MOOC có thể cạnh tranh với các đại học truyền thống nhưng điều đó sẽ không xảy ra sớm.” Tuy nhiên ông ấy cảnh báo: “Các đại học truyền thống phải thay đổi nhanh chóng bằng việc hội tụ vào một số lãnh vực quan trọng, nhấn mạnh vào tri thức và kĩ năng mà công nghiệp cần và phát triển công nhân kĩ năng cạnh tranh với MOOC để sống còn, nếu không thì họ sẽ đối diện với tình huống như các đại học trực tuyến. Tuy MOOC không phá huỷ các đại học truyền thống nhưng sẽ buộc họ phải thay đổi.” Ông ấy cũng lưu ý rằng trong một thời gian ngắn, bắt đầu từ năm 2013 đến 2015, nhiều đại học trực tuyến đã đóng cửa do thiếu sinh viên và nhiều đại học truyền thống bắt đầu nhìn một cách nghiêm chỉnh vào việc nâng cấp chương trình đào tạo của họ.

Tháng qua, Hội đồng giáo dục Mĩ khuyến cáo các thành viên nên chấp nhận tín chỉ từ các môn MOOC và đề nghị rằng MOOC được thừa nhận như các môn học đại học chính thức. Nhiều đại học không đồng ý vì họ vẫn kiếm được tiền do số lớn sinh viên ghi đanh và không muốn mất lợi nhuận. Tuy nhiên đề nghị này được hoan nghênh bởi nhiều công ti như phương hướng đào tạo mới cho nền giáo dục ở thế kỷ thứ 21. Một số rất đông người chủ công ti lớn nói họ sẵn sàng chấp nhận thuê những người đã học MOOC mà có kĩ nặng mà họ cần vì các môn này hỗ trợ cho nhu cầu của họ. Trong số họ có Bill Gates (Microsoft), Sergey Brin, Larry Page, Eric Schmidt (Google) những người ca ngợi nỗ lực của các đại học như Stanford, Harvard, MIT, Đại học Pennsylvania, Đại học Texas tại Austin, Đại học California tại Berkeley phát triển các môn học cho MOOC.

Bill Gates là một trong những người ủng hộ mạnh mẽ giáo dục trực tuyến
Bill Gates là một trong những người ủng hộ mạnh mẽ giáo dục trực tuyến

Bill Gates nói với báo chí rằng hiện nay các con của ông ấy đều đang học trực tuyến từ Khan Academy do đó ông đã bỏ ra nhiều tiền để tài trợ cho trường học trực tuyến này để phát triển thêm các môn trong khoa học, toán học và công nghệ. ông khuyến khích mọi người nên cho con cái theo học tại đây.

Liệu MOOC có thay đổi được hệ thống giáo dục truyền thống không? Đây là một vấn đề vẫn còn đang trong vòng tranh cãi nhưng trong tháng qua một số môn học trong MOOC bắt đầu cấp chứng chỉ và nhiều công ti như Google công bố rằng họ sẽ coi người xin việc có chứng chỉ MOOC thay thế cho các bằng cấp của Đại học truyền thống.

Hiện nay phong trào đào tạo giáo dục qua môn học trực tuyến mở ra cho đại chúng (MOOCs) vẫn còn tiến hoá và thay đổi nhưng nhiều giáo sư từ các đại học hàng đầu tuyên bố rằng họ sẽ mang môn học của họ gia nhập MOOC và nhiều công ti hỗ trợ MOOC.

Một giáo sư kết luận: “Vấn đề chỉ là thời gian thôi; toàn thể hệ thống giáo dục truyền thống toàn cầu sẽ bị phá vỡ tan tành vì nó không đáp ứng cho nhu cầu của xã hội hiện nay nữa. Đó là luật đào thải, cái gì không thích ứng sẽ bị loại bỏ. Các sinh viên cũng thế, nếu họ không biết cách thay đổi lối học để phát triển các kĩ năng cần thiết, họ sẽ không có cơ hội tìm được viec lam. Nếu không thay đổi nhanh, hệ thống giáo dục truyền thống tồn tại trong hàng nghìn năm sẽ bị thay thế bởi phát kiến và công nghệ.”

Một số trang web MOOCs:

https://www.khanacademy.org/
https://www.edx.org/

Bài viết của giáo sư John Vũ
Ảnh minh họa tham khảo từ trang web khác.