Cẩm nang các tập lệnh Linux mà bạn hay dùng

Linux không khó chỉ tại các bạn nghĩ nó khó. 98% máy chủ đang chạy ở các data center sử dụng một biến thể nào đó của Linux. Nếu bạn thành thạo lệnh Linux thì bạn cũng sử dụng terminal Mac, Unix dễ dàng.

Đây là một bài giảng trong khoá học luyện thi chứng chỉ CNTT Nhật Bản.

Tệp và thư mục

ls: Liệt kê nội dung của một thư mục
cd: Thay đổi thư mục làm việc hiện tại
mkdir: Tạo thư mục mới
rmdir: Xóa thư mục rỗng
touch: Tạo một tệp trống mới hoặc cập nhật ngày sửa đổi cuối cùng của một tệp hiện có
cp: Sao chép một tập tin hoặc thư mục
mv: Di chuyển hoặc đổi tên tệp hoặc thư mục
rm: Xóa một tập tin hoặc thư mục
cat: Hiển thị nội dung của một tập tin
less: Hiển thị nội dung của tệp trên một trang tại một thời điểm
head: Hiển thị một vài dòng đầu tiên của tệp
tail: Hiển thị vài dòng cuối cùng của tệp
grep: Tìm kiếm một mẫu cụ thể trong một tệp hoặc thư mục
find: Tìm kiếm một tệp hoặc thư mục theo tên hoặc các tiêu chí khác
chmod: Thay đổi quyền của một tập tin hoặc thư mục
chown: Thay đổi chủ sở hữu của một tập tin hoặc thư mục
stat: Hiển thị thông tin về một tập tin hoặc thư mục
zip: nén file
unzip: giãn nén file

Phân quyền truy cập tệp, thư mục

chmod: Thay đổi quyền của một tập tin hoặc thư mục
chown: Thay đổi chủ sở hữu của một tập tin hoặc thư mục
chgrp: Thay đổi quyền sở hữu nhóm của một tệp hoặc thư mục
umask: Đặt quyền mặc định cho các tệp và thư mục mới được tạo

Quản lý user, group

useradd: Tạo người dùng mới trong hệ thống.
usermod: Sửa đổi tài khoản người dùng hiện có.
userdel: Xóa tài khoản người dùng.
passwd: Thay đổi mật khẩu của người dùng.
groupadd: Tạo một nhóm mới.
groupmod: Sửa đổi một nhóm hiện có.
groupdel: Xóa một nhóm.
whoami: trả về người dùng đang đăng nhập

Mạng

ping: Gửi gói kiểm tra đến máy chủ mạng để kiểm tra xem có thể truy cập được không
traceroute: Hiển thị tuyến đường được thực hiện bởi các gói đến một máy chủ mạng cụ thể
ifconfig: Hiển thị cấu hình của giao diện mạng và trạng thái của chúng
ip: Hiển thị và sửa đổi cấu hình của giao diện mạng
route: Hiển thị và sửa đổi bảng định tuyến
netstat: Hiển thị kết nối mạng, bảng định tuyến, v.v.
nslookup: Truy vấn DNS để lấy thông tin về tên miền hoặc địa chỉ IP
dig: Truy vấn DNS để lấy thông tin về tên miền hoặc địa chỉ IP
nmap: Quét mạng để khám phá máy chủ và dịch vụ
tcpdump: Chụp và hiển thị các gói trên mạng

Quản lý tiến trình

ps: Liệt kê các tiến trình đang chạy trên hệ thống
top: Hiển thị chế độ xem động của các tiến trình hàng đầu theo mức sử dụng CPU hoặc bộ nhớ
htop: Hiển thị chế độ xem động của các tiến trình hàng đầu với giao diện tương tác hơn
kill: Gửi tín hiệu tới một tiến trình để chấm dứt nó
killall: Gửi tín hiệu tới tất cả các tiến trình có tên được chỉ định để chấm dứt chúng
pkill: Gửi tín hiệu tới một tiến trình dựa trên tên của nó hoặc các tiêu chí khác
nice: Thay đổi mức độ ưu tiên của một tiến trình
renice: Thay đổi mức độ ưu tiên của một tiến trình đang chạy
bg: Gửi tiến trình đã dừng xuống nền
fg: Đưa tiến trình nền lên phía trước
service: khởi động, dừng, tái khởi động dịch vụ kiểu System V

Quản lý gói phần mềm

apt (Debian/Ubuntu): Cài đặt, xóa và cập nhật các gói trên hệ thống sử dụng Công cụ đóng gói nâng cao (APT)
yum (Red Hat/Fedora/CentOS): Cài đặt, xóa và cập nhật các gói trên hệ thống sử dụng Trình cập nhật Yellowdog, Đã sửa đổi (YUM)
dnf (Fedora 22 trở lên): Cài đặt, xóa và cập nhật các gói trên hệ thống sử dụng Dandified YUM (DNF)
zypper (SUSE/openSUSE): Cài đặt, gỡ bỏ và cập nhật các gói trên hệ thống sử dụng trình quản lý gói ZYpp
pacman (Arch Linux): Cài đặt, gỡ bỏ và cập nhật các gói trên hệ thống Arch Linux

Các trình quản lý gói này cho phép bạn cài đặt, gỡ bỏ và cập nhật các gói phần mềm trên hệ thống của mình. Ví dụ:

apt-get install để cài đặt gói
apt-get remove để xóa gói
apt-get update để cập nhật cơ sở dữ liệu gói và nâng cấp các gói đã cài đặt.

Các bản phân phối Linux khác nhau sử dụng các trình quản lý gói khác nhau, vì vậy bạn sẽ cần sử dụng lệnh thích hợp cho hệ thống của mình

Truy vấn thông tin máy tính

uptime: Hiển thị thời gian hệ thống đã chạy và tải trung bình hiện tại
free: Hiển thị dung lượng bộ nhớ trống và đã sử dụng trong hệ thống
df: Hiển thị dung lượng trống trên mỗi hệ thống tệp được gắn kết
du: Hiển thị không gian được sử dụng bởi một thư mục và các thư mục con của nó
top: Hiển thị chế độ xem động của các tiến trình hàng đầu theo mức sử dụng CPU hoặc bộ nhớ
htop: Hiển thị chế độ xem động của các tiến trình hàng đầu với giao diện tương tác hơn
lsof: Hiển thị danh sách các tệp đang mở và tiến trình mở chúng
ps: Hiển thị danh sách các tiến trình đang chạy
netstat: Hiển thị kết nối mạng, bảng định tuyến, v.v.
vmstat: Hiển thị thống kê bộ nhớ ảo

Làm việc với thiết bị

lsblk: Liệt kê các thiết bị lưu trữ (ví dụ: ổ cứng, ổ USB)
lspci: Liệt kê các thiết bị PCI (ví dụ: card mạng, card đồ họa)
lsusb: Liệt kê các thiết bị USB
lshw: Liệt kê các thiết bị phần cứng và thuộc tính của chúng
lsscsi: Liệt kê các thiết bị SCSI (ví dụ: ổ cứng, ổ băng từ)
dmesg: Hiển thị nhật ký thông báo nhân của hệ điều hành OS kennel

Làm việc với ổ lưu trữ

df: Hiển thị dung lượng trống trên mỗi hệ thống tệp được gắn kết
du: Hiển thị không gian được sử dụng bởi một thư mục và các thư mục con của nó
lsblk: Liệt kê các ổ lưu trữ (ví dụ: ổ cứng, ổ USB)
fdisk: Phân vùng và định dạng ổ cứng
mkfs: Tạo hệ thống file trên ổ cứng
mount: Gắn ổ lưu trữ thành một thư mục
umount: Gỡ bỏ ổ lưu trữ
parted: Thay đổi kích thước, tạo và xóa phân vùng ổ cứng
gparted: Thay đổi kích thước, tạo và xóa phân vùng bằng giao diện đồ họa
fsck: Kiểm tra và sửa chữa một hệ thống tập tin

Kết nối tới máy chủ khác

ssh: tạo kết nối Secure Shell Protocol để điều khiển hệ điều hành Linux, Unix từ xa
wget: tải file trên internet
curl: tạo yêu cầu HTTP