1. Lời nói đầu

Từ 2023 trở đi, kinh tế thế giới và VN suy giảm. Tiêu chuẩn tuyển dụng lập trình viên cho các dự án CNTT ngày càng khắt khe hơn. Trong bài viết này tôi ghi rõ các quy định việc chấm đồ án môn học và đồ án tốt nghiệp cuối khoá để các giảng viên và sinh viên cùng năm được.

Đây là những quy chuẩn tối thiểu đã rút gọn nhiều so với đồ án tốt nghiệp của sinh viên học chuyên ngành CNTT hệ đại học 4 năm. Tất cả các lập trình để vào dự án chuyên nghiệp đều cần có kỹ năng phân tích thiết kế -> lập trình -> văn bản hoá mô tả mã nguồn.

Tất cả những lớp học từ 6 tháng trở lên, sinh viên sẽ phải làm 2 đồ án: đồ án môn học và đồ án tốt nghiệp.

2. Báo cáo đồ án

Báo cáo đồ án môn học cần viết thẳng vào file ReadMe.md đặt ở thư mục gốc của mã nguồn. Khi đẩy lên github, báo cáo đồ án tốt nghiệp sẽ hiển thị ngay khi người dùng xem thư mục mã nguồn.

  1. Tên đồ án. Ví dụ: web site bán nước hoa, mobile app tìm nhà trọ, quản lý chi tiêu.

  2. Mô tả ngắn đồ án trong trong 2-3 câu. Ví dụ: ứng dụng xem chuyện tranh Nhật Bản có phụ đề tiếng Việt cho phép người dùng đóng góp nội dung. Ứng dụng nhắc lịch, ghi chép công việc cho phép chụp ảnh. Web site chia sẻ công thức nấu ăn và video hướng dẫn

  3. Ảnh chụp một số màn hình tiêu biểu nhìn hấp dẫn, bắt mắt nhất. Nhà tuyển dụng sẽ thấy những màn hình này ngay và luôn trước khi muốn xem tiếp.

  4. Cách cài đặt và chạy ứng dụng: ngắn gọn và thực hiện được. Cần đảm bảo chạy thử lại hướng dẫn cài đặt này trên ít nhất 2 máy tính khác.

  5. Phân tích chức năng và các màn hình. Phần này đặc biệt cần thiết đối với lớp Java Core, Spring Boot, PHP Laravel, React và Node.js. Mô tả cần trả lời các câu hỏi sau:

    • Phân loại đối tượng người dùng - User role. Ví dụ: khách hàng chưa đăng ký, khách hàng đăng ký, quản trị web, nhân viên bán hàng, thầy giáo, sinh viên… Tham khảo User Role trong UML diagram.
    • Ứng với từng loại đối tượng dùng, có những hành động, chức năng gì? Ví dụ: khách hàng tạo tài khoản, sinh viên mở bài hàng, người dùng ghi nhận chi tiếu. User Case trong UML Diagram.
    • Luồng chạy ứng dụng: sau bước nào sẽ tới bước nào. Sequence UML diagram.
    • Quan hệ giữa các đối tượng: kế thừa - bao gồm - liên kết. Class UML diagram.
      Tham khảo để hiểu rõ hơn cách vẽ UML
    • UML Diagrams Full Course
    • Học cách sử dụng ChatGPT gợi ý các diagram UML
      Luôn ưu tiên vẽ diagram để người xem hiểu tổng quát nhanh trước khi đi vào chi tiết
      UML

    Docker Diagram

  6. Nếu sinh viên dùng Balsamiq, Figma để vẽ giao diện hãy cho ảnh chụp file Balsamiq, Figma vào đây. Nó thể hiện sinh viên đã thực sự thiết kế giao diện. Phần này bắt buộc phải có đối với lớp Web Front End.

  7. Nếu sinh viên sử dụng lại thiết kế giao diện có sẵn trên mạng hoặc tác giả khác…thì cần nếu rõ nguồn link và tác giả nguyên gốc.

2.1 Đề cao kỹ năng phân tích thiết kế

Đối với đồ án môn học, sinh viên nên vẽ bằng tay để hình dung phần mềm mình sẽ viết, không nên lao vào code mà không có thiết kế. Cách khác là sinh viên vừa code thử, vừa bổ xung điều chỉnh thiết kế.
Sau khi đã có thiết kế hoàn chỉnh, sinh viên dùng phần mềm https://app.diagrams.net để vẽ lại cho chuyên nghiệp.
Trong những bước trên bước tốn thời gian nhất đó là thiết kế giao diện màn màn hình. Sinh viên nên vẽ nháp nét thô dùng công cụ Balsamiq để hình dung tất cả các thành phần giao diện trước. Sau khi đảm bảo các yêu cầu nghiệp vụ (các màn hình, trong mỗi màn hình có các trường nhập dữ liệu, hiển thị…)

Ví dụ thiết kế nháp các màn hình
Balsamiq1

3. Yêu cầu đối với đồ án tốt nghiệp

Đồ án tốt nghiệp một lộ trình dài hạn có tính bao quát, yêu cầu sinh viên chứng minh kinh nghiệm học được từ nhiều môn học: Web front end, SQL, UI/UX, phân tích nghiệp vụ, Linux…

Quy trình viết báo cáo cho đồ án tốt nghiệp như đồ án môn học. Sinh viên có thể làm thêm một PowerPoint khoảng 7-10 trang để làm đạo cụ trình bày nếu khả năng thuyết trình chưa tốt. Khi trình bày có thể nhìn vào dàn ý tóm tắt trong PowerPoint sẽ diễn đạt trôi chảy hơn. Chú ý đừng copy code vào PowerPoint mà cần nếu bật các chức năng chính, ảnh minh hoạ, quy trình sinh viên thiết kế và tạo ra sản phẩm. Xuất file PowerPoint ra file PDF rồi lưu luôn trong thư mục mã nguồn. Đặt link từ file ReadMe.md để giáo viên chấm đồ án, nhà tuyển dụng có thể tải file PDF để xem luôn. Làm như vậy bạn đã tạo sự chỉnh chu của đồ án, cung cấp thông tin theo nhiều cách khác nhau cho độc giả, bạn code, giáo viên, nhà tuyển dụng tự tìm hiểu.

4. Quy trình cấp bằng tốt nghiệp

4.1 Những người quyết định việc cấp bằng tốt nghiệp

  1. Giảng viên bộ môn. Tất cả các môn học nhỏ trong lộ trình đều yêu cầu đồ án môn học thể hiện bằng một github repo hoặc link file thiết kế. Giảng viên bộ môn, giáo vụ sẽ thông báo yêu cầu này tới sinh viên.
  2. Giảng viên hướng dẫn đồ án tốt nghiệp thường sẽ không được tham gia ban giám khảo chấm đồ án.
  3. Ban giám khảo chấm đồ án: được Techmaster mời từ nhiều công ty khác nhau, dựa trên các tiêu chí có sẵn để chấm đồ án
  4. Nhân viên kiểm định chất lượng đồ án: kiểm tra báo cáo đồ án, chạy thử đồ án

4.2 Đối với sinh viên

Đồ án môn học cần hoàn thành

Danh sách các đồ án môn học cần phải hoàn thành, cung cấp link, tài liệu để tổ giảng viên, giáo vụ kiểm tra.
Sinh viên chưa hoàn thành đồ án môn học nhưng đã hoàn thành đồ án tốt nghiệp, nếu xét thấy đồ án tốt nghiệp chất lượng, đội

  • Web front end, react: Link đồ án web tĩnh, link Figma đồ án UI/UX, link đồ án tốt nghiệp.
  • Flutter: link Figma đồ án UI/UX, lịnk đồ án tốt nghiệp.
  • IOS: link Figma đồ án UI/UX, link đồ án tốt nghiệp.
  • PHP Laravel: link đồ án web tĩnh, link đồ án PHP-MySQL thuần, link đồ án tốt nghiệp.
  • Java Spring: link đồ án Java Core, link đồ án SQL, link đồ án tốt nghiệp.

Bằng tốt nghiệp sẽ chỉ được cấp trong hai trường hợp sau đây:

Trường hợp 1: bảo vệ đồ án tốt nghiệp

  1. Không nghỉ quá 7% số buổi học. Ví dụ lớp học 8 tháng, mỗi tháng có 12 buổi học, tổng sẽ có 96 buổi, thì không được nghỉ quá 7 buổi. Sinh viên nghỉ quá số buổi quy định có thể làm tăng cường số lượng bài tập trên LeetCode = số buổi học vượt quy định * 3. Hoặc làm bổ xung thêm một mini project.
  2. Hoàn thành ít nhất 80% số lượng bài tập do giảng viên giao.
  3. Yêu cầu đạt tiếng Anh căn bản (B1, TOIEC từ 450, IELTS từ 4.0 trở lên). Nếu không có viết blog chia sẻ kinh nghiệm ở mục số 4.
  4. Dịch hoặc viết đủ 5 bài blog kiến thức liên quan đến môn học đăng trên blog website Techmaster nếu sinh viên không đạt yêu cầu tiếng Anh mục số 3.
  5. Hoàn thành bài tập lập trình trên nền tảng LeetCode nhiều hơn hoặc bằng số tháng học nhân 10. Ví dụ lộ trình dài 9 tháng sẽ là 9 * 10 = 90 bài.
    Nếu nghỉ học quá quy định có thể làm bổ xung để bù. Xem mục 1.
  6. Yêu cầu điểm đồ án môn học >= 7 điểm. Giảng viên môn chấm sau đó nhân viên chuyên trách thẩm định chất lượng sẽ duyệt lại lần nữa
  7. Bảo vệ thành công đồ án tốt nghiệp. Hội đồng chấm điểm >= 70/100. Nhân viên chuyên trách thẩm định báo cáo đồ án đồng ý duyệt đồ án.

Trường hợp 2: không bảo vệ đồ án tốt nghiệp

Sinh viên chỉ cần đáp ứng 4 yêu cầu bất kỳ trên tổng số 7 yêu cầu ở trường hợp 1. Sinh viên được nhận vào dự án chính thức có xác nhận có dấu của công ty tuyển dụng tối thiểu 4 tháng có lương, vào một dự án cụ thể.

4.2 Bảo vệ lại, bảo vệ đồ án với lớp sau

Sinh viên chưa bảo vệ đồ án tốt nghiệp thành công lần đầu, sẽ phải ghép nhóm bảo vệ đồ án với lớp tiếp theo, đóng lệ phí bổ sung 500,000 VND. Nếu sinh viên muốn bảo vệ cấp tốc không đợi ghép thì cần đóng lệ phí tổ chức hội đồng bảo vệ cho duy nhất một đồ án là 5 triệu VND.

4.3 Đối với giảng viên dạy trực tiếp

Giảng viên dạy trực tiếp là người chấm bài tập và hội đồng chấm đồ án môn học. Giảng viên hướng dẫn đồ án tốt nghiệp cho sinh viên nhưng sẽ không được tham gia hội đồng chấm đồ án tốt nghiệp.

4.4 Thẩm định chất lượng đồ án

Đồ án môn học của sinh viên sẽ được ngẫu nhiên thẩm định bởi chuyên gia độc lập để kiểm tra mức độ tỷ mỷ và chuyên nghiệp.
Đồ án tốt nghiệp của sinh viên sẽ luôn được đánh giá và phản hồi ít nhất 4 lần trước và sau khi bảo vệ tốt nghiệp để sinh viên có báo cáo đồ án thuyết phục nhất khi đi xin việc.

Sinh viên bảo vệ đồ án tốt nghiệp thành công khi có sự đồng ý cuối cùng từ chuyên viên thẩm định đồ án. Sinh viên cần cải tiến bổ xung những điểm quan
Trong 2023 - 2024, trực tiếp giám đốc công nghệ Techmaster sẽ là người trực tiếp thẩm định đồ án tốt nghiệp. Các bạn sinh viên trước khi bảo vệ đồ án khoảng 2 tuần nên đến gặp trực tiếp thầy Cường để demo đồ án, nhận được phản hồi góp ý từ thầy Cường để trình bày đồ án kỹ hơn, đẹp hơn.