Tiếp theo bài số 1, ở bài số 2 tôi làm rõ thêm kỹ năng IT và kỹ năng lập trình vì vài vị phụ huynh chưa phân biệt rõ hai kỹ năng này. Sau đó nói về biến động nghề nghiệp trong tương lai.
Một người không biết gì IT, không kết nối Internet vẫn có thể tồn tại trong một thế giới hiện đại
Nhà toán học người Nga Perelman, được mệnh danh là thiên tài ẩn dật, không kết nối Internet, không sử dụng máy tính. Ông ta không bận tâm đến giải thưởng Field trao thưởng 1 triệu USD cho ông. Vì sao thiên tài toán học Nga từ chối 1 triệu USD?
Một đầu bếp sushi nổi tiếng Nhật Bản Jiro Ono, mở tiệm sushi dưới ga điện ngầm.
Tiệm sushi không có web site, không fan page, không email. Ai cần đặt chỗ, gọi điện thoại. Yếu nhân hay dân thường được tiếp đón trọng thị.
Có những gia đình trẻ, vốn đang làm cho những công ty công nghệ cao, lương tốt, một ngày đẹp trời, từ bỏ tất cả về nông thôn, làm nông nghiệp hữu cơ, chỉ quay vlog chơi. Có người cực đoan hơn, ngắt luôn kết nối Internet cho nhẹ đầu.
Lý Tử Thất, ngôi sao VLog Trung Quốc
Nhưng họ không phải là số đông và khó hoà nhập xu thế chung
Perelman là nhà toán học dị thường, sống ổn với đồng lương hưu của mẹ mình, không lấy vợ. Jiro Ono cả nước Nhật chỉ có một người. Những gia đình bỏ thành phố để về nông thôn, ngắt kết nối chỉ chiếm chưa đến 1/1000 so với các gia đình bình thường. Khi họ quay Vlog, họ chỉ quay những cảnh bình minh, hoàng hôn đẹp lãng mạn, chọn nhưng lúc cây ra trái căng mọng chứ họ không quay những lúc lao động vất vả, cây bị sâu bệnh, trái thối, cây bị sâu đục thân, nhưng lúc cần tiền mặt để mua vật dụng thiết yếu nhưng tài chính không dư dả như trước. Liệu con cái họ có thích một cuộc sống ngắt kết nối như bố mẹ chúng?
Đằng sau những video tuyệt đẹp của Lý Tử Thất về đồng quê ở TQ là một đội ngũ quay phim, hậu kỳ truyền thông cực tốt trên mạng xã hội. Họ công nghệ cao để tuyên truyền cho cuộc sống không công nghê.
Kỹ năng IT
Để hoà nhập tốt trong thế giới hiện đại, một người cần có những kỹ năng IT căn bản:
- Tin học văn phòng: trình duyệt, tìm kiếm, viết email, sử dụng Word, Excel, PowerPoint.
- Kết nối mạng: sử dụng WIFI, có thể tự cấu hình mạng Internet trong nhà, tìm đường qua Google Map, chia sẻ file qua Google Drive
- Dùng mạng xã hội vào việc có ích như truyền thông, bán hàng, học tập: Facebook, YouTube, Titok
- Sử dụng thẻ ngân hàng, thanh toán, chuyển khoản qua ứng dụng di động.
Tháng 7/2022, tôi nhận được 40 CV qua một mạng tuyển dụng nổi tiếng ở VN. Hầu hết các ứng viên không thể tạo CV bằng Word bởi đã có sẵn CV mẫu. Trong các hợp đồng tôi nhận được, hầu hết đều canh lề (margin) sai và không tự động đánh số (auto numbering). Có nghĩa là ngay cả các nhân viên văn phòng cũng không sử dụng Word thành thạo chưa nói gì đến PowerPoint hay Excel. Một trưởng bán hàng kỳ cựu nhưng không thể tạo ra một slide trình bày thuyết phục cho sản phẩm công ty mình. Họ coi đó là công việc của phòng marketing. Và cuối cùng phòng marketing lại đi thuê ngoài để làm vì coi đó là công việc của thiết kế đồ hoạ. Một cựu sinh viên Techmaster chuyên làm dịch vụ thiết kế slide và sống tốt nhờ nghề này. https://dungbubu.com/project#filter=.presentation
Kỹ năng IT thực ra rất đa dạng và liên tục có thêm những kỹ năng mới cần phải học. Chỉ cần có ngoại ngữ và thành thạo kỹ năng IT là đã có thể làm rất tốt nhiều công việc hiện nay.
Kỹ năng IT và lập trình khác gì nhau?
Kỹ năng IT là sử dụng thành thạo công cụ, phần mềm có sẵn. Còn lập trình là gồm nhiều kỹ năng khác để tham gia đội phát triển chuyên nghiệp. Rõ ràng là lập trình khó hơn, phức tạp hơn, cần nhiều thời gian luyện tập bài bảnn, cần phân tích, tư duy logic và phải làm việc theo nhóm.
Nếu các anh chị định hướng cho con theo ngành lập trình cần xác định đó là công việc nghiêm túc, cần học bài bản, lâu dài như học ngoại ngữ hay đàn Piano. Techmaster hay nhiều trung tâm tin học khác có những khoá học cường độ cao trong 6 tháng để đào tạo một người trái ngành trở thành lập trình viên. Thực tế những sinh viên tốt sẽ phải bắt đầu với công việc của một thực tập sinh lập trình (fresher) và liên tục phải bổ xung kiến thức trong nhiều năm tiếp theo.
Một nhân viên văn phòng cần kỹ năng IT tốt, không cần kỹ năng lập trình. Còn một lập trình viên thì buộc phải có kỹ năng IT tốt để làm việc nhóm, thuyết trình, trao đổi với khách hàng. Học kỹ năng nào trước, sau không quan trọng bằng sử dụng thường xuyên, áp dụng thực tế. Một lập trình viên rất lúng túng cài đặt Windows và không thể bấm được dây mạng hay cấu hình lại Wifi trong nhà mình cũng không phải hiếm gặp.
Cho trẻ đi học lập trình sớm sẽ giúp trẻ tự tin và tự học kỹ năng IT nhanh hơn, dễ hơn.
Những công việc sẽ biến mất vì trí tuệ nhân tạo, tự động hoá CNTT
Ở Việt nam, bố mẹ thường định hướng cho con theo ngành mình đã làm vì bố mẹ hiểu rõ về ngành đó, có nhiều quan hệ trong ngành hứa hẹn sẽ tìm cho con vị trí thuận lợi khi xin việc. Sau đây là những ngành nghề có thể biến mất, hoặc thay đổi trong 5-10 năm nữa vì ứng dụng CNTT.
Ngân hàng - tài chính: số hoá rất nhanh và mạnh nhất trong tất cả các ngành. Các ngân hàng hàng liên tục phải thêm những dịch vụ mới, cần cập nhật hệ thống back end và ứng dụng di động. Ngân hàng, tài chính tuyển dụng lập trình viên nhiều chỉ sau các công ty phần mềm.
Chẩn đoán hình ảnh - bệnh lý: Dùng ảnh chụp, dữ liệu chẩn đoán của hàng trăm nghìn bệnh nhân trước đó, AI có thể giúp chẩn đoán bệnh với độ chính xác cao. IBM Watson Oncology hay Google AI phát hiện nguy cơ ung thư vú nhanh, chính xác hơn bác sỹ
Điều phối viên: khi càng phải xử lý với nhiều dữ liệu phức tạp, cần tối ưu thì máy tính sẽ làm tốt hơn con người. Những hệ thống điều phối xe bus, xe tải làm sao để chở được nhiều hàng hoá, chạy tuyến đường ngắn nhất.
Nhập dữ liệu: ứng dụng nhận dạng tiếng nói, điểm danh nhận dạng mặt người chấm công, nhận dạng chữ, dịch trực tiếp từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ kia đã rất phổ biến
Phát thanh viên: nếu bạn lên YouTube hôm nay đã có rất nhiều bản tin do chị Google đọc. Trong vòng 5 nữa, sẽ có nhiều MC ảo xuất hiện trên Tivi mà bạn không thể phân biệt được giọng đọc.
Lễ tân: hệ thống khoá thông minh và đặt phòng từ xa, hiện này nhiều khách có thể check in, checkout mà không cần lễ tân tiếp đón. Tiết kiệm cực kỳ nhiều chi phí cho những chủ nhà sở hữu nhiều căn hộ cho thuê ở nhiều địa điểm
Tài xế: xe tự lái, xe bus tự lái đã xuất hiện ở Mỹ. Ở VN, FPT, VinFast cũng xây dựng chức năng xe tự lái, xe đã chạy tự động trong khu chung cư. Huyndai để thử nghiệm tàu chở hàng vượt biển tự lái.
Nhân viên quản lý kho: sàn thương mại điện tử lớn như Amazon, Alibaba và Tiki đã sử dụng robot để lấy hàng cho vào giỏ.
Kiểm tra chất lượng sản phẩm: sử dụng nhận dạng ảnh (computer vision), công đoạn kiểm tra lỗi sản phẩm bằng mắt thường có thể thay bằng máy tính chụp và nhận dạng lỗi. Một nhà máy ở VN, đầu tư 70,000 USD để lắp hệ thống camera và phần mềm nhận dạng ảnh đã thay thế được 7 nhân viên kiểm tra bằng mắt thường, dây chuyền làm việc 2 ca x 6 ngày. Chưa đến 2 năm đã hoà vốn đầu tư ban đầu.
Kết
Tất cả những tiến bộ CNTT tôi lấy ví dụ ở trên đều có sự góp sức không mệt mỏi của hàng triệu lập trình viên trên toàn thế giới. Nghề lập trình viên sẽ còn tiếp tục có nhu cầu cao trong nhiều năm tới. Một thanh niên hiện đại cần nắm được những kỹ năng IT căn bản, nếu biết lập trình thì càng tốt. Hãy cho con bạn tiếp xúc CNTT một cách tự nhiên, không cần quá sớm trước 8 tuổi nhưng đừng quá muộn sau 16 tuổi. Trong bài số 3, tôi sẽ giới thiệu ngôn ngữ lập trình kéo thả Scratch. Hy vọng các phụ huynh có thể tự hướng dẫn con mình học Scratch.
Bình luận