Theo một nghiên cứu của Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản, nhân sự trong ngành IT tại Nhật Bản sẽ đạt cực đại vào năm 2019 và bắt đầu giảm. Thiếu hụt nhân sự vào năm 2015 là 17,7 vạn người thì đến năm 2020 sẽ tăng lên 30 vạn và đến năm 2030 sẽ lên đến 60 vạn người. Cơn khát nhân sự IT thể hiện rõ rệt trong tỷ lệ cung cầu trên thị trường, hiện đang đứng ở mức 1:6, nghĩa là 1 người tìm việc thì có tới 6 việc tìm người. Tỷ lệ này nhiều khả năng sẽ còn được duy trì trong thời gian dài.

Vậy đâu là nguyên nhân dẫn đến tình trạng thiếu hụt nhân sự trầm trọng như vậy trong một ngành kinh tế mũi nhọn của một quốc gia phát triển như Nhật Bản. Trước hết là vẫn đề lão hoá dân số. Tổng dân số Nhật đã chuyển sang giảm, trong khi tỷ lệ người cao tuổi (từ 65 tuổi) tăng chóng mặt. Dân số trẻ, nguồn lực không thể thiếu cho ngành IT, đang trong đà trượt dốc. Thứ hai là giáo dục IT trong giáo dục phổ thông của Nhật không theo kịp với nhu cầu và có dấu hiệu tụt hậu so với các quốc gia phát triển khác. Cách giáo dục phổ thông thiếu thực tiễn tạo nên một lỗ hổng lớn về nguồn lực nhân sự cho ngành IT. Thứ ba là ngành IT không còn là ngành hấp dẫn trong xã hội. Ấn tượng về công việc vất vả, môi trường làm việc nhàm chán trong khi thu nhập không có gì nổi bật so với mặt bằng xã hội làm giới trẻ ngày càng xa lánh ngành IT. Thay đổi quan niệm xã hội là việc không dễ làm một sáng một chiều.

Trước thực trạng này, chính phủ Nhật Bản đã buộc phải đưa ra những chính sách cụ thể. Đào tạo IT được đưa vào bậc tiểu học nhằm khơi gợi sự quan tâm của học sinh về công nghệ. Nhưng đó là giải pháp cần nhiều thời gian cho tới khi gặt hái được kết quả. Việc huy động những nguồn lực nhân sự sẵn có vẫn là giải pháp thiết yếu. Có hai nguồn lực lao động nhàn rỗi trong nước đang được nhắc đến như giải pháp bù đắp nhân sự trong các ngành kinh tế của Nhật Bản là nhân sự có thâm niên cao và phụ nữ. Tuy nhiên, với đặc thù là ngành kỹ thuật có tốc độ đổi mới rất nhanh, cả hai nguồn lực này hầu như không hy vọng mang lại tác động tích cực nào trong ngành IT.

Nước Nhật do vậy phải trông cậy vào nguồn nhân sự nước ngoài, theo cả hai cách là sử dụng các chi nhánh và đối tác ở nước ngoài và thu hút người nước ngoài sang làm việc tại Nhật. Chính sách nhập cư được nới lỏng mạnh mẽ với hàng loạt những biện pháp ưu đãi. Nhờ vậy, hiện nay Nhật Bản đã trở thành quốc gia thuộc loại cởi mở nhất trong các nước phát triển về nhập cư đối với các kỹ sư IT. Những người có trình độ tốt nghiệp đại học về ngành IT có thể dễ dàng xin được visa làm việc lâu dài tại Nhật Bản cũng như chuyển sang visa vĩnh trú để định cư lâu dài.

Cơ hội mở ra chưa bao giờ lớn đến thế đối với kỹ sư IT Việt Nam. Nhưng đó không phải là cơ hội nghiễm nhiên. Bài viết tiếp theo sẽ đề cập đến những yêu cầu của doanh nghiệp Nhật đối với kỹ sư IT người nước ngoài.

Nguồn talenta.vn